اقتصاد جنگی و مردم جهان

بحران های کنونی اقتصاد بین المللی که در پی کشمکش ها بین دول معظم اقتصادی جهان با بحران کرونا و جنگ اوکرائین و درگیری های منطقه دریا چین بین آمریکا و چین تشدید شده است. تاثیرات خود را در اقتصاد دیگر کشورهای پیرامونی هم گذاشته است. بحران ساختاری نظام سرمایه داری در 2008 نشان داد که دیگر کشورهای امپریالیستی قادر نیستند که بطور یکجانبه بحران را به کشورهای پیرامونی منتقل کنند، خود نیز دچار بحران های درونی شده و گرفتار در تورم در ابعاد بی سابقه. بعد از سالها که قیمت ها بطور نسبی در کشورهای اروپایی و آمریکا و کانادا و استرالیا، ثابت بود و یا با درصد بسیار کمی دچار افزایش قیمت می شد. این کشورها نیز دچار نا ثباتی اقتصادی شده و قیمت ها بطور دائم در حال نوسان و افزایش است. در برخی از کشورهای امپریالیستی که در طی چندین دهه تورم یک رقمی را تجربه کرده بودند اینک با تورم دو رقمی روبرو هستند. افزایش قیمت ها در کالاهای اساسی ، مواد سوختی و انرژی همچون برق و آب و گاز و مواد غذایی به نارضایتی عمومی از اوضاع در بیشتر کشورهای چهان دامن زده است. پرداخت کمک های نقدی و سوبسیدها هم نتوانسته است که از فشارهای فزاینده بر مزدبگیران جهان بکاهد.   از تبعات این بحران گرانی ،کاهش دستمزدها و ناثباتی و عدم امنیت شغلی و کاهش قدرت خرید مزدبگیران کم درآمد  است .با نگاهی به آمارهای جهانی بهتر می توان به بحران فوق پی برد

سایت ورلد میتر (جهان متریک) که یک سایت آماری است جنگل های از دست رفته امکان جهان را 3.645 میلیون هکتار ، زمین های زراعی را 4.9 میلیون هکتار و دی اکسید متصاد شده را 25 میلیارد تن نوشته است و در زمینه سلامت اضافه می کند

9.098.257	مرگ و مير در اثر بيماري هاي واگير دار
5.327.211	مرگ و مير کودکان زير 5 سال
29.963.549	سقط جنين امسال
216.625	مرگ و مير مادران به هنگام زايمان در اين سال
751.567	خودکشي

بودجه نظامی چهان 2018 ،  1.739 تریلیون دلار معادل 2.2 درصد از کل تولید ناخالص جهان برای هر نفر 230 دلار بوده است به نقل از سایت بی بی سی . 

موسسه صلح استکلهم در گزارش خود می آورد ۵ قدرت نظامی دنیا با بیشترین هزینه در سال ۲۰۲۱ شامل آمریکا، چین، هند، انگلیس و روسیه بودند که جمعا ۶۲ درصد هزینه‌های نظامی کل دنیا را به خود اختصاص می‌دادند که در این میان ۵۲ درصد فقط متعلق به هرینه نظامی آمریکا  چین است.

افزایش هزینه‌های نظامی ایران تا ۱۱ درصد، منجر به آن شده است که ایران عنوان یکی از بزرگترین کشورهای جهان در این حوزه هزینه‌کرد در زمینه نظامی در سال ۲۰۲۱ میلادی را کسب کند.

معمولا آمارهای جهانی بهتر از آمارهای منطقه ای گویا هستند البته بایستی این آمارها را با تقریب 10 تا 20 در صد که بسیار بالا در نظر گرفت .بطور مثال سایت آمار سالیانه اوپک صادرات گاز مایع جهان را از سال 1990 تا 2016 از 226 میلیون به 766 میلیون تن نشان می دهد که با افزایش 3.2 برابر روبرو است و فشار به محیط طبیعی برای استفاده بیش از حد در خدمت سود سرمایه داری هر روز به ویرانی بیشتر ان کمک می کند در حالیکه تورم در امسال برای ژاپن با 2.4 و چین با 2.7 کمترین و منطقه یورو 8.9 درصد بیشترین است. در آمار سایت بی بی سی نشان می دهد که اقتصادهای بزرگ جهان که نسبت به کشورهای پیرامونی کمترین افزایش نرخ تورم را دارند از بحران اقتصادی کنونی که هر روز بر بودجه های نظامی خود می افزاید، بی نصیب نیستند. اما رقابتی که عمدتا توسط امپریالیسم آمریکا و بالا رفتن بودجه نظامی ناتو و فشار به نظامی کردن چالش ها و رقابت های جهانی، باعث به هدر رفتن تریلیون ها دلار سرمایه که می تواند برای سالها بودجه های تحصیل و بهداشت و مسکن کل بشریت را تامین کند، شده است. در این میان شرکت های چند ملیتی و یا فراملی سرمایه داری جهانی، ناشی از هرج و مرج و انحصار و بحران به سود های سرسام آور رسیده اند. سود شرکت های اسلحه سازی در سرتاسر جهان از بسیاری از شرکت های دیگر زیادتر است. سود شرکت های اسلحه سازی بیشتر از طریق ایجاد بحران و تشدید تضاد بین کشورها جنگ های نیابتی و تکامل تکنولوژی های نظامی تامین می شود. فروش اسلحه نتیجه دخالتگری دول امپریالیستی و مرتجع منطقه است که سودش مستقیما به جیب انحصارات اسلحه سازی های جهان می رود، در حالیکه نتایج مخرب و ویرانگر آن متوجه مردم کشورهای پیرامونی در درجه اول و کشورهای معظم جهان در درجه دوم است. 

با توجه به رشد و دامن زدن به ناامنی در کل جهان، تمام تلاش کشورها متوجه امنیت خود شده است و بزرگترین بودجه های نظامی نیز هر روزه افزایش پیدا می کند و درصد افزایش بودجه آموزش و پرورش و بهداشت در حد صفر و یا کاهش است. بیشتر طرح های عمرانی در اکثر کشورهای فقیر بعلت بحران های اقتصادی راکد و یا نیمه تمام رها شده است. با متوقف شدن تولید و طرح های عمرانی، هر روز به درصد بیکاران جهان افزوده می شود. سایت بانک جهانی در گزارشش از تورم، به آسیب پذیری کشورهای کم درآمد اشاره می کند. گزارشی که از طرف یک بانک امپریالیستی نشان از قادر نشدن مدیاهای جهانی برای مخفی نگه داشتن این نوع جنایت اقتصادی علیه مردم فقیر و کارگر است.

اقتصاد جنگی کنونی دارای پی آمدهای دیگری هم هست. برای مدتی ناشی از کرونا تولیدات جهان کاهش پیدا کرد بعد از کاهش نسبی کرونا ناگهان ما با کمبود نیروی کار بویژه در کشورهای معظم سرمایه داری روبرو بودیم در عین حال که نرخ رشد بیکاری پائین می رود ولی در کشورهای پیرامونی نرخ رشد بیکاری سیر صعودی را دارد. این روند معکوس نشان می دهد که هنوز بار اصلی بحران بر دوش کشورهای فقیر جهان قرار دارد. بر طبق آمار بیکاری سایت بانک جهانی  برای سال 2022 میلادی اکثر کشورها با دو رقمی شدن نرخ بیکاری در کشورهای فقیر آفریقا مانند سودان و لیبریا و لیبی و بخشا آسیا فلیپین و بنگلادش هستند برحسب همین آمار درصد بیکاران جهان از 2008 که بحران جهانی بوجود آمد 5.4% بود که با جهش ناگهانی در سال 2019 و 2020 به 6.6% در صد می رسد. میانگین در سال 2021 به 6.2% می رسد که کاهش درصد بیکاری را نشان می دهد. اما این عدد میانگین بیکاران جهان است. جنگ اوکرائین این اختلاف آماری را در مدت کوتاهی بیشتر کرده است ولی مدتی بعد مجددا اقتصاد جهانی در حال برگشت به تعادل قبل از جنگ است. بویژه که جنگ اوکرائین تنها موضوع تنش آفرین در اقتصاد جهانی نیست. بر اساس آمار سایت تردینگ اکونومی. نرخ بیکاری در ایران بین 2021 تا 2022 بین 9.2 تا 9.4 بوده است که نسبت به معدل اقتصاد جهانی بالاتر است. این در حالی است که ایران کشوری نفتی است و بعلت فساد و  سیاست های بشدت مخرب نرخ بیکاری بالاتر از سطح جهانی است. در عین اینکه ایران با وجود تحریم ها از پول سرشاری نفتی برخوردار است ولی عمدتا از اقتصادی رانتی و تجارتی و نه تولیدی – صنعتی برخوردار است. 

درهم تنیدگی اقتصاد بین المللی و ساختارهای اقتصادی که از جنگ دوم جهانی در دنیا بر اساس منافع کشورهای پیروز بویژه آمریکا بوجود آمد خود بر شکنندگی و ناثباتی و تحدید و تهدید بیش از پیش دامن زده است. یکی از دلایل آن رشد اقتصادهای نوظهور مانند چین و  هند و روسیه و…..هستند که بازارهای بین المللی را محدود کرده است. نتایج آن تولید انبوه و شرکت های سرمایه داری با سود های هنگفت و کارگران و زحمتکشان کشورهایی که یا در فقر مطلق هستند و یا گرانی بیشتر از هر زمان دیگر شیره جان آنها را می مکد و امکان استفاده از تولیدات اجتماعی را از آنها می گیرد. نبود قدرت خرید اولیه ترین کالاهای اساسی تا حد مواد غذایی، حقوق زندگی شرافتمند انسانی را سلب می کند و کارگر را به برده نوین سرمایه داری تبدیل کرده است. از تبعات دیگر گرانی؛  تحکیم قدرت حاکم و ایجاد وضعیتی است که مزدبگیر کم درآمد جامعه خود و خانواده اش در فکر هیچ کاری و بجز تامین معاش فردا نباشند و حاکمین با خیال راحت به چپاول و استثمار زحمتکشان ادامه دهند.

تبعات نه  تنها جنگ در اوکرائین و تنش های دریای چین بلکه بیش از آن رقابت افسار گسیخته ای و نظامیگری که امپریالیست های غربی در جهت ابقای هژمونی شان در سطح جهانی براه انداخته اند بیشترین ضربه را به نیروی کار و مزدبگیران کم درآمد جهان زده است. گران شدن کالاها در کشورهای جهان سود سرشاری را نصیب شرکت های تولید و توزیع کرده است که بخش بزرگی از این سودها صرف اقتصادهای جنگی و خرید اسلحه و تجهیز بیشتر ارتش های جهان می شود. بسیاری از جنگ جهانی صحبت به میان می آورند ولی به نظر می رسد که یک جنگ جهانی نیابتی در عرصه های اقتصادی ، سیاسی و نظامی مدتهاست که شروع شده است. با اینکه خطر رودررویی مستقیم نظامی بین قدرت های جهانی هرروز بیشتر می شود ولی امکانات گسترده تکنولوژیکی و هسته ای که طرفین درگیر از آن برخوردار هستند، وقوع آنرا عملا غیر ممکن و یا به جنون سیاسی تبدیل کرده است. گندیدگی سرمایه داری هرچه بیشتر خود را نشان می دهد و با روشنتر شدن ماهیت آن کارگران و زحمتکشان جهان درهای نوین را برای متشکل شدن در جهت سرنگونی سرمایه داری می گشایند. امر سوسیالیسم برای رهایی از وضع موجود به تنها آلترناتیو دنیای کنونی تبدیل شده است و در مبارزه امروز کل بشریت هر روز درستی خود را بیشتر نشان می دهد. اقتصاد جنگی کنونی که در خدمت رقابت و هژمونی شکل گرفته است. نهایتا بر سر کنترل بر نیروی کار جهانی است و از این منظر وظیفه طبقه کارگر جهانی است که کل اقتصاد سرمایه داری را که مردم جهان را به بند کشیده است به زیر بکشد و کارگران و زحمتکشان جهان که وظیفه تولید جهان را بعهده دارند، سرنوشت خود و تولیداتشان در کل مولدین جهان را بدست بگیرند، سوسیالیسم جوابی روشن از طرف طبقه کارگر به این سرنوشت است.

مهران پیامی